“
اما اکنون پس از گذشت نزدیک به دو دهه از الزام قانونی اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام راجاع در کشور و حدود ۱۰ سال از اجرای این برنامه در روستاها و شهرهای کمتر از ۲۰ هزار نفر، اجرای سراسری برنامه با چالش های جدی مواجه شده است که یکی از این چالش ها عدم آشنایی مردم از این برنامه و فرهنگسازی لازم برای رجوع مردم به پزشکان خانواده بوده است که عموما پزشکان عمومی هستند. ریشۀ این عدم استقبال مردمی از این برنامه نیز در عدم آگاهی آنان با جزییات این برنامه نهفته است، چه اینکه هنوز اطلاع رسانی جامع و همه جانبه ای در خصوص این قانون صورت نگرفته و مردم اطلاع چندانی از آن ندارند. بنابرین در این تحقیق با بهره گیری از نظریات علوم ارتباطی همچون کارکرد رسانه، روزنامه نگاری توسعه، استحکام یا جریان دو مرحله ای ارتباط، برجسته سازی رسانه ها به بررسی این چالش مهم می پردازیم.
سیستم ارجاع
سطح بندی مؤسسات ارائه دهنده خدمات درمانی و بهداشتی بر اساس امکانات، کارایی و هدایت فرد بیمه شده برای اخذ خدمت با محوریت پزشک خانواده در مسیر محق و صحیح دریافت خدمات که به سه سطح سرپایی، بیمارستانی و اورژانس تقسیم بندی می شود (مجموعه قوانین و مقررات بیمه درمان اقشار نیازمند، ۱۳۸۲، ص۳۷)
الزامات قانونی برنامه پزشک خانواده
یکی از موارد پیشبینی شده در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به منظور افزایش اثربخشی نظام ارائه خدمات سلامت در کشور، تقویت و توسعه نظام بیمه خدمات درمانی روستایی بود. براین اساس، ماده ۹۱ قانون برنامه چهارم تصریح می کرد که تا پایان برنامه چهارم توسعه، شورای عالی بیمه خدمات درمانی تمهیدات لازم جهت استقرار بیمه سلامت با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع را فراهم نماید. به منظور اجرای این ماده قانونی، پس از اقدام تحسین برانگیز مجلس هفتم در تصویب اعتبار لازم برای اجرای برنامه بیمه روستاییان، عشایر و مردم ساکن در نقاط شهری با جمعیت کمتراز ۲۰ هزار نفر در قانون بودجه سال ۱۳۸۴، مسوولین دو وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رفاه و تامین اجتماعی (تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعلی) تصمیم گرفتند تا از این موقعیت در جهت ایجاد یک فرصت برای اجرای توام برنامه بیمه روستایی و پزشک خانواده استفاده کنند. این برنامه از ابتدای سال ۱۳۸۴ تاکنون، در مناطق روستایی و شهرهای با جمعیت کمتر از ۲۰ هزار نفر در حال اجرا است.
پس از گذشت نزدیک به سه سال از اجرای برنامه پزشک خانواده و بر اساس الزامات قانونی، دولت موظف به گسترش برنامه به شهرها شد. ضرورت داشت این مهم باید با برنامه ریزی کامل و بدور از هر گونه شتاب زدگی صورت پذیرد.
الزامات قانونی زیر دولت را به اجرای برنامه موظف می کرد:
-
- بند ۳۷ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۸۸که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و را موظف به اجرای برنامه پزشک خانواده در شهرهای ز یر ۱۰۰ هزار نفر کشور کرده بود.
-
- ماده ۸۹ قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را مکلف می ساخت که از راه سطحبندی خدمات، دسترسی مردم به خدمات بهداشتی درمانی را منطقی و عادلانه سازد.
-
- درماده ۹۰ قانون تأکید شده بود که باید سهم مشارکت مردم در هزینه های سلامت (که در آن زمان بیش از ۵۵ درصد بود) به حداکثر ۳۰ درصد برسد و درصد خانوارهایی که به سبب درآمد اندکشان هزینه های سلامت برای آنان کمرشکن تلقی می شد (در آن زمان درصد این گونه خانوارها در کل کشور بیش از ۳ درصد بود) به ۱ درصد برسد.
- در ماده ۹۱ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر استقرار بیمه سلامت با محوریت پزشک خانواده و نظام ارجاع تأکید شده بود.
(گزارش آسیب شناسی برنامه پزشک خانواده، ستاد کشوری برنامه پزشک خانواده، معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۹۲)
پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان
پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان با رویکرد فن آوری اطلاعات و استفاده از قابلیت های متنوع فن آوری در عرصه طراحی، تدوین، ارائه، ارزشیابی و مدیریت خدمت به دنبال ارتقاء کیفی و کمی خدمات سلامت است. پیاده سازی این برنامه در ده فاز پیشبینی شده که شامل ۵ فاز مرتبط با حوزه های صف و ۵ فاز مرتبط با حوزه های ستادی است. در بخش صف با هدف ارائه خدمات به موقع ، دقیق و مناسب توسط تیم های سلامت سامانه امکاناتی را فراهم میکند که هر شهروند تحت پوشش تیم سلامت دارای یک شناسنامه هویتی بوده و فرایند دریافت خدمات روشنی دارد. در واقع پرونده الکترونیک سلامت یک سیستم تعاملی مبتنی بر کامپیوتر و ICT می باشد که به پزشک خانواده و تیم سلامت کمک میکند تا با بهکارگیری داده های ناشی از ویزیت (پایه و جاری) افراد و مدلهای اقتباس شده از برنامه های سلامت کشوری و گایدلاین ها (راهنماهای بالینی)، مسائل و مشکلات افراد تحت پوشش خود را حل نموده و سلامت آنان را ارتقاء دهد.پرونده الکترونیک سلامت یک ابزار پیشبینی، هدایت و کنترل خدمات سلامت است و سرفصل های اصلی زیر را در خود جای داده است:
-
- اطلاعات هویتی و شناسنامه ای فرد
-
- اطلاعات محل زندگی و سکونت فرد
-
- مشخصات حقیقی و حقوقی پزشک خانواده ای و تیم سلامتی که عهده دار سلامت فرد میباشند
-
- محتوای ویزیت پایه سلامت برای هر فرد که نشان میدهد وی دارای چه مشخصات مهمی در سابقه سلامت خود است
-
- بیماریهای مهم و مزمنی که فرد هم اکنون به آن مبتلاست
-
- نتیجه معاینات کلیه سیستم های بدن در دو دسته یافته ها و شکایت
-
- داروهایی که فرد مصرف می کند
-
- اطلاعات مربوط به شیوه زندگی فرد شامل : تغذیه، تحرک بدنی،دخانیات و سایر اطلاعات مربوطه
-
- سوابق پزشکی و سلامتی فرد مثل دریافت واکسن ،جراحی های انجام شده و بیماریهای قبلی
-
- بیماری و یا سوابق بیماری ها ،ناخوشی ها و بعضی حالات در اقوام فرد در سه دسته اقوام
- اطلاعات مربوط به تنظیم خانواده
نقش پرونده الکترونیک سلامت در مدیریت سلامت
پرونده الکترونیک سلامت از طریق تعیین مشکلات سلامت هر منطقه بر اساس فراوانی ابتلا به یک بیماری یا یک ریسک فاکتور و نیز میزان و شیوع عوامل خطرزای سلامتی در افراد و محیط آن ها، سلامت افراد جامعه را مدیریت میکند. بعلاوه این برنامه دارای قابلیت مدیریت مراکز و پرسنل ارائه دهنده خدمت، مدیریت گردش امور در لایه صف و پشتیبان بر اساس فرایندهای درست و منطقی و همچنین محاسبه و مدیریت نظام پرداخت با توجه به تعداد افراد تحت پوشش و کمیت و کیفیت خدمت و تعیین قیمت تمام شده هر خدمت در کنار تعیین هزینه اثر بخشی مداخله و برقراری امکان تخصیص منابع مبتنی بر برنامه های مصوب، میباشد.
“