فرهنگ وآداب تجارت محافظت از مصرف کننده قوانین موثر
۲-۲-۷) موضوعات مهم امنیتی در تجارت الکترونیکی
مقوله امنیت تجارت الکترونیکی ،بسیار مهمتراز پرداختن به مزاحمین ومقابله بامجرمین الکترونیکی است . درزیر به برخی از مسائل امنیتی که ممکن است در تجارت الکترونیکی روی دهد اشاره شده است :
احراز هویت : زمانی که کاربران یک صفحه وب را مشاهده می کنند ،ازکجا باید اطمینان حاصل کنند که وب سایت ومحتویات آن درست بوده وفریب کارانه نیست . ماهیتی که می تواند منبع وشخص ارسال کننده اطلاعات را تائید کند،منبع احراز هویت نامیده می شود . برای احراز هویت باید به شواهدی معتبر مانند رمز یا کدی که یک شخص می داند نظیر رمزهای عبور ،دست یافت . تعیین حق دسترسی : آیا پس از احراز هویت ،یک فرد یا برنامه می تواند به داده ها وبرنامه های خاص ویا منابع سیستم نظیر فایل ،دایرکتوری ها ،اطلاعات ثبت شده وغیره دسترسی یابد . تعیین حق دسترسی اطمینان می دهد که کدام فرد یا برنامه حق دسترسی به کدام یک از منابع رادارد.

محرمانه (خصوصی )بودن : دراین فرایند ،برخی ازاطلاعات بایددربرابر اشخاص ثالث،افراد غیرمجاز به دستیابی اطلاعات ،ماشین ها وفرایندهای نرم افزاری محفوظ بمانند. این مساله بامقوله امنیت دیجیتالی که امروزه یکی از شایع ترین مشکلات شرکت ها وافراد درتجارت الکترونیکی بسیاری ازکشورهاست،آمیخته شده است.
دردسترس بودن : اگر فردی بخواهد تا ازطریق یک سرویس آنلاین دست به معامله سهام بزند ،این سرویس باید بصورت بلادرنگ دردسترس باشد .به یک سایت آنلاین ،زمانی که کاربران بتوانند به صفحات ،داده ها ومحتویات موجود در آن درهنگام نیاز به صورت بلادرنگ ،دسترسی داشته باشند ،سایت دردسترس گویند.
صحت داده ها : می توان داده ها را پس از ارسال یا درحین ذخیره سازی تغییرداده ویا حذف کرد. فرایندی را که طی آن می توان از هرگونه خرابی ،آسیب یا تغییرداده هاجلوگیری به عمل آورد،صحت نامیده می شود.
۲-۲-۸)اصول مهم مباحث امنیتی :
بطور کلی کنترلهای امنیتی برای اطمینان از این موضوع انجام می گیرند که فقط پرسنل مجاز به منابع رایانه ای دسترسی داشته باشند.کنترل امنیت کامل اطلاعات در سه لایه انجام می شود :
۱- فیزیکی : امنیت فیزیکی عبارت است از استفاده از قفل ها،نگهبانها ،علایم ،وسایل اعلام خطر وابزارهای مشابه برای حفاظت از رایانه ها ومحتویات آنهادرمقابل جاسوسی ،سرقت وتخریب یا آسیب دیدن که برای رویارویی با اتفاقاتی نظیر آتش سوزی یا بمب گذاری لازم می باشد.
۲- فنی : امنیت فنی مربوط است به استفاده از خود نگهبانها در سخت افزار ،عملیات یا برنامه های کاربردی ،سخت افزار یا نرم افزار ارتباط شبکه ای وسایر تجهیزات . این نوع کنترل ها،به نام کنترلهای منطقی نیز شناخته می شوند.
۳- مدیریتی : امنیت مدیریتی یا امنیت پرسنلی شامل محدودیتهای مدیریتی ،روش های عملیاتی ،روش های ثبت رویدادها،ودیگر کنترلهای مدیریتی است که برای تامین سطح قابل قبولی از حفاظت وامنیت به کار می روند (ثاقب تهرانی وتدین ،۱۳۸۰)
۲-۲-۹)تجارت الکترونیک وبازارهای مالی :
مطالعات نظری وتجربی نشان می دهد که سرمایه نقش مهمی در رشد وتوسعه اقتصادی دارد .افزایش میزان سرمایه هم بطور مستقیم ،به عنوان یکی از عوامل تولید وهم از طریق افزایش میزان بهره وری دیگر عوامل ،سبب بالارفتن اشتغال ،تولید ورفاه جامعه می شود. بنابراین گذار از اقتصاد توسعه نیافته به اقتصاد توسعه یافته نیازمند سرمایه و سرمایه گذاری است .از این رو در فرایند گذار، از یک سو تامین وتجهیز منابع سرمایه ای واز سوی دیگر تخصیص مطلوب این منابع شرط لازم برای موفقیت است . تکوین وتوسعه نظام بانکی یکی از تمهیداتی است که بیشتر برای تامین مالی به کار می رود،اماتنها بخشی از منابع مالی جذب شبکه بانکی می شود. از این رو ،باید برای جلب وجذب منابع مالی دیگر وتخصیص آن در فعالیتهای مطلوب بازار سرمایه در نظرداشت که نهادی برای تامین مالی وجوه بلندمدت لازم است. تجربه کشورهای گوناکون درامرتوسعه به خوبی گویای این است که چگونه سازوکارهای بازار سرمایه در خدمت هدف تامین مالی بلندمدت قرار می گیرد. (سمنانی ،سماواتی ،۱۳۹۱).
۲-۲-۱۰)انواع بازارهای مالی :
به طور کلی بازار مالی بازاری است که در آن دارایی های مالی که جنبه مالکیت دارند (سهام )ویا نشانه وجود بدهی هستند (اوراق قرضه ) مبادله می شوند. بازار مالی در تعریف کلی شامل بازار ابزارهای کوتاه مدت (بازار پول )وبلند مدت (بازار سرمایه ) است . براین اساس بازار اوراق بهادار به دو بازار اولیه برای عرضه عمومی وبازار ثانویه برای معاملات دسته دوم دسته بندی می شوند .بطور خلاصه تقسیم بندی بازار اوراق بهادار به شرح در نظر گرفته می شود که عبارتنداز :
در این میان بورس ها در حیطه بازارهای اول قرار می گیرند .بورس ها درقالب سازمان ها ونهادهای رسمی ودر برخی از کشورها به صورت شرکتهای سهامی تحت نظارت وبا توجه به قوانین سازمانهای بورس واوراق بهادار کشور خود فعالیت می کنند . مانند ایران .بازارهای دوم وسوم به اصطلاح بازارهای خارج ازبورس نامیده می شوند .در بازاردوم عمدتا سهام شرکت هایی که از توانایی پذیرفته شدن در بورس ها برخوردار نیستند ،دادوستدمی شود .
بازارهای دوم نیز خود براساس شرایط پذیرش شرکت ها به بازارهای کوچکتر تقسیم می شوند . سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار که در بازار خارج از بورس معامله می شوند با عنوان بازار سوم نامیده می شوند .بازار سوم بیشتر به وسیله سرمایه گذاران نهادی استفاده می شود. بازار چهارم بازاری است که معاملات آن توسط نهادهای سرمایه گذاری وافراد،بدون حضور واسطه صورت می گیرد.
۲-۲-۱۱)تعریف بورس:
بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار متشکل ورسمی ،مهمترین متولی فرایند تامین سرمایه لازم وسامان دادن منابع مالی سرگردان در جامعه است . در واقع بورس ،از سویی مرکز جمع آوری پس اندازها ونقدینگی خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت واز سوی دیگر،مرجع رسمی برای دارندگان پس اندازهای راکد است که می توانند از آن طریق وجوه مازاد خودرابرای سرمایه گذاری در اختیار شرکت ها قرار دهند .
بنابراین تجهیز منابع پس اندازی در سرمایه گذاری که از طریق نهادی در بازار سرمایه (بورس)انجام می شود،رشد اقتصادی را تسریع وعملکرد اقتصادرا بهتر ازحالتی می کندکه درآن هر یک از افراد به تنهایی بخواهند منابع پس انداز خود رادر جریان سرمایه گذاری قراردهند .در ضمن بورس یک رشد بادوام در جامعه بوجود می آورد که می تواند این رشدرادر برابرشوکهای داخلی وخارجی تا حدقابل توجهی حفظ کند.
کارکردهای اساسی بورس ،مدیریت انتقال ریسک وتوزیع آن، شفافیت اطلاعات ،کشف قیمت ،ایجاد بازار رقابتی وهمچنین جمع آوری سرمایه ها وپس اندازها ی کوچک برای تامین سرمایه موردنیاز فعالیت های اقتصادی است . بورس برخلاف سپرده گذاری در بانک از عواید متعددی برخوردار است که حداقل این عواید ،سود نقدی سهام ورشد قیمت سهام یا به اصطلاح سود سرمایه ای می باشد .
به بین ساده تر در بورس علاوه برسود دریافتی توسط سهامداران ،اصل سرمایه گذاری آنها نیز مشمول تغییر قیمت می شود که در برخی موارد افزایش قیمت سهام به مراتب بیشتر از سود نقدی سالیانه آنها است .بدین ترتیب لزوم سرمایه گذاری در بورس وآثار مثبت آن بر اقتصاد آشکار است . روند صعودی سرمایه گذاری در بورس تهران در سالهای اخیر نشان دهنده افزایش سطح آگاهی سرمایه گذاران جزوعمده دراین باره وافزایش پذیری عمومی برای سرمایه گذاری است . ارزش بازار سهام در طی این سالها از سه برابر نیز بیشتر شده است وشاخص کل قیمت هم بطور متوسط سالی حدود ۳۵٪رشد کرده است .
۲-۲-۱۲)نسل های گوناگون بورس :
کارشناسان ،بورس های دنیا را به سه دسته تقسیم می کنند .در نخستین نسل بورس ها که از سنتی ترین انواع آن نیز محسوب می شود مردم باید به تالارهای بورس مراجعه وبرگ سهم تهیه کنند ،وجه آنرا پرداخت کرده واز کارگزار مستقر در تالار بخواهند که معامله را انجام دهد .در این نوع ازبورس ،بازار توسط یک مکان فیزیکی تعریف می شود .
نوع دوم بورس هادر مرحله گذر بورس قرار دارد ودر حال حرکت از حالت سنتی به الکترونیک است . در این بورس ها کارگزاران در تالارها حظور دارند ومتقاضیان نیز نیازی به حظور در آنجا ندارند و می توانند به کمک اینترنت از سهام موجود ونرخ های آن اطلاع پیدا کنند . پس از اطلاع از این ،قیمتها می توانند از طریق تلفن ویا مراجعه حظوری اقدام به خرید سهم مورد نظر خود کنند . یکی از ویژگی های این نوع ازبورس ها استفاده از فرصتهای لحظه ای برای متقاضیان است .
نوع سوم بور س ها که در بسیاری از کشورهای پیشرفته وحتی در حال توسعه اجرا می شود ،تالارهای بورس بطور کامل جمع شده وکارگزاران در دفاتر خود معامله می کنند . این نوع از بورس ها از نظر ساختمان وتعداد پرسنل بسیار بزرگتر از انواع پیشین است ومتقاضیان خرید سهام دیگر نیازی به مراجعه حظوری ندارند وتمامی کارهای خود رابه صورت الکترونیکی انجام می دهند.یکی از مسئولیتهای اصلی ابن بورسها،امکان فعالیت ۲۴ساعته در تمامی دنیاست . به عنوان نمونه بورس الکترونیکی توکیو در حال حاضر سه نشست گوناگون برای کشور های آسیایی ،اروپایی وآمریکایی برگزار می کند. در این نوع از بورسها ،سیستم مبادلات کاملا بصورت الکترونیکی است وامکان خرید وفروش یک سهم را برای متقاضی در طول کمتر از یک روز فراهم می کند .
۲-۲-۱۳) تاریخچه اولین پیدایش بورس در جهان : بورس معتبر دنیا ،اوایل قرن هفدهم در شهر آمستردام تشکیل شد وکمپانی معروف هند شرقی سهام خودرا در آن عرضه کرد .بورس آمستردا م امروزه نیز یکی از منابع مهم تامین سرمایه در سطح بین المللی است . رشد بورس اوراق بهادار وجا افتادن آن در عملیات تجاری واقتصادی ،با انقلاب صنعتی اروپا وشکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن قاره از کشاورزی به صنعتی همرا بوده است .
دومین بورس معتبر دنیا ،بورس لندن بود که از سال ۱۸۰۱ میلادی با انتشار ۴۰۰۰سهم پنجاه پوندی به ارزش ۲۰۰هزار پوند وبا عضویت ۵۰۰ نفر افتتاح شد وآغاز به کار کرد .به هر حال پیدایش اولین بورس اوراق بهادار را می توان به تشکیل آن در انگلستان ، فرانسه وهلند در قرن ۱۸نسبت داد ،در حالی که اقتصاد در ایالات کشور نوپای آمریکا به شدت تحت کنترل بریتانیا قرارداشت تا اینکه اولین بازار حراج غیررسمی در سال۱۷۵۲در نیویورک تاسیس ودر سال ۱۷۹۲به امضای قرارداد بین کارگزاران ،بورس اوراق بهادار نیویورک به طور رسمی معرفی شد . نهادی که بی شک قلب اقتصاد کنونی جهان در آن می تپد .
۲-۲-۱۴)تاریخچه پیدایش بورس در ایران :
ریشه های ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵باز می گردد . در این سال یک کارشناس بلژیکی به نام ران لوتر فلد به همراه یک کارشناس هلندی ،به درخواست دولت وقت ایران ،مطالعاتی درباره تشکیل بورس اوراق بهادار انجام دادند وطرح تاسیس واساسنامه آن را تنظیم کردند. در همان سالها یک گروه کارشناسی در بانک ملی نیز به مطالعه موضوع پرداختند ودر سال ۱۳۱۷گزارش کاملی درباره جزئیات مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه کردند .
این گروه فعالیت خود را به صورت جدی از سال ۱۳۳۳آغاز وپس از ۱۲ سال تحقیق وبررسی ،در سال ۱۳۴۵قانون ومقررات تشکیل بورس اوراق بهادار را تهیه و.لایحه مربوط رابه مجلس شورای ملی ارسال کردند . لایحه مزبور در اردیبهشت ۱۳۴۵تصویب شد . بورس تهران در پانزدهم بهمن ماه ۱۳۴۶باورود سهام بانک صنعت ومعدن به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی واقتصادی آن زمان فعالیت خود را آغاز کرد .. اما محاسبه شاخص بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۶۹آغاز شد.
۲-۲-۱۵)زیر ساخت سیستم مالی الکترونیک :
الف – ایجادکانالهای ارتباطی : اصلی ترین عامل استقرار وبهبود دائم سیستم های الکترونیکی ،شبکه های رایانه ای می باشند . بدیهی است در حظور این کانالها ودر عین حال ضعف آن ،مشارکت کنندگان بازار به هیچ وجه تمایلی برای ورود به این سیستم ها نخواهند داشت .
ب – وجود قوانین ،مقررات ومکانیزم های نظام یافته : از آنجایی که مبادلات از طریق این شبکه ها نیازمند انتقال پول الکترونیکی وبه طور کلی پرداخت الکترونیکی است،از این روباید بتوان به این نظام ها کاملا اعتماد کرد . وجود قوانین ومقررات برای نظارت وکنترل عملیات ومرجعی معتبر به هنگام بروز اختلافات برای مشارکت کنندگان در این مجموعه ها لازکم است .
ج – لزوم وجود چارچوب حقوقی اصولی و دقیق : چارچوب واصول حقوقی به عنوان مبانی قانون گذاری در تجارت الکترونیک واصولا مبادلات الکترونیکی می تواند میزان روایی وپایایی این سیستم راگسترش دهد ولوازم مورد نیاز مسشارکت کنندگان برای اعتمادواطمینان به این سیستم را ارتقا بخشد .
۲-۲-۱۶)دلایل استفاده ازخدمات الکترونیکی مالی دربازارهای مالی :
۱-توسعه سریع مبادلات الکترونیک :میزان سهامی که به صورت الکترونیکی مبادله می شود به سرعت در حال افزایش است بطوری که این میزان از ۲۸%به ۹۰%در پایان سال ۲۰۰۷رسیده است . توسعه سریع خدمات الکترونیکی گواه است بر اهمیت آن (ورین ،۱۹۹۸).
۲- تغییرات شدید در ساختارمالی ونوع آن : خدمات مالی الکترونیک باعث ورود تامین کنندگان خارجی درکنار تامین کنندگان داخلی می شود که این امر باعث کاهش هزینه ها وافزایش رقابت در این بخش ها است .
۳- اصلاح قوانین دولتی در بخش های مالی : اغلب قوانین بخش دولتی باعث نا کارایی بخش های مالی شده است .از این رو برای هماهنگی با تحولات جدید باید قوانین به روز شوند (رننی ،۱۹۹۷).
۴- جهانی سازی سرمایه گذاری وفرایند مبادلات سهام: باعث می شود می شود مبادلات سهام به سمت بازارهای بین المللی سوق داده شود .این امر موجب افزایش سرمایه ومبادلات سهام در بازارهای جدید می شود . سطح نرمال برقراری سرمایه توسط شرکا دربازارهای بین المللی از ۵ میلیارد در سال ۹۰ به ۳۰ میلیارد درسال ۲۰۰۰رسیده واین روند همچنان ادامه دارد (بروکر ،۱۹۹۱).
تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر فناوری اطلاعات بر بازارهای مالی حاکی از این موضوع است که مکانیزم دادوستد بررفتارهای قیمتی بازار بسیار تاثیر گذار است ومکانیزم های الکترونیکی ،تغییر پذیری بازارهای مالی را کاهش می دهد. بازارسهام تورنتو قبل از استفاده از سیستم های خودکار اهمیتی نداشت ولی با بهره گرفتن از مکانیزم های الکترونیکی به سومین بورس در منطقه آمریکای شمالی از لحاظ ارزش دلاری رسید . مزیت اصلی مبادلات تمام الکترونیک تنها کاهش هزینه های مبادله نیست بلکه کاهش مشکلاتی که مرتبط با نیروی انسانی است نیز ازمزایای این موضوع می باشد . بورس نیویورک استفاده از فناوری اطلاعات رابرای پشتیبانی از سهم بازار خود با بهبود مبادلات ،افزایش کارایی ،نیروی کار مفید تر وکاهش تقاضا برای مکانهای فیزیکی به کار گرفته است (هنری وهمکاران ،۲۰۰۲).
۲-۲-۱۷)گسترش شبکه های ارتباطی الکترونیک (ECNs ^[۱۷]):
شبکه های ارتباطات الکترونیک بزرگترین سیستم های معاملاتی الکترونیک دردنیا به شمار می روند . براساس تعریف کمیسیون بورس واوراق بهادار ( SEC ) شبکه های ارتباطی الکترونیک به سیستم های معاملاتی اطلاق می شود . که بطور خودکار سفارش های خریدوفروش رابه قیمتهای معین معادل یابی می کنند . کمیسیون بورس واوراق بهادار ، شبکه های ارتباطی الکترونیک هارامکمل بازارهای اوراق بهادارمدرن قلمداد می کنند . استفاده از سیستم های ارتباطی ومعادل یاب خودکار ECN منجر به کاهش هزینه های معاملاتی شده است .
با معادل یابی بی واسطه برای سفارشهای خریداران وفروشندگان ،واسطه های انسانی مثل دلالان را کنارزده وبازدهی آنها راپایین می آورند . شبکه های ارتباطی الکترونیک ها فرایند اجرای معامله را نیز سرعت می بخشند . آنها با برخورداری از فن آوری های پیشرو،معاملات رابسیار سریعتر از سیستم های معاملاتی سنتی موجود دربازار را اجرا می کنند . شبکه های ارتباطی الکترونیک ها نسبت به بازار سنتی معمولا اطلاعات کامل تری در اختیار سرمایه گذاران خود قرار می دهند . زیرا اطلاعا ت مربوط به صفحه ثبت سفارش خود رادراختیار آنها می گذارند. این اطلاعات به سرمایه گذاران امکان می دهد شرایط بازار را بهتر ارزیابی کرده واستراتژی معاملاتی خود رابهبود ببخشند. شبکه های ارتباطی الکترونیک ها صفحه ثبت سفارش معین خودرا دردسترس کارگزاران ومشتریان آنها قرار می دهند . آنها معمولا سعی می کنند سفارشهای معین مشتری راابتدا دردرون خود شبکه های ارتباطی الکترونیک معادل یابی کنند . اگر ECN هابرای سفارش های خود معادلهای داخلی پیدا کنند معامله بلافاصله انجام می شود .
مشخصات اصلی یک بازار الکترونیک :
این ویژگی ها در چند عنوان به شرح زیر بیان می شود :
-حضور در همه جا در یک زمان : این بازار ها به صورت ۲۴ساعته باز هستند وهرفردکه شبکه های ارتباطی دسترسی داشته باشد میتواند از آن دیدن کند .