مدیریت تغییر
شکل ۲-۱۷ شایستگی های کلیدی در موفقیت پیاده سازی ERP
۲-۸-۶ همکاریهای بین فروشنده و مشتری
از نظر سامرز و نلسون تطابق خوب بین فروشنده و مشتری مرتبط با موفقیت پیاده سازی نرم افزار است . همکاری بین فروشنده و خریدار در موفقیت پیاده سازی پروژه های ERP موثر است . این همکاری در مراحل اولیه پیاده سازی حیاتی به نظر می رسد .
۲-۸-۷ ابزار فروشندگان
از نظر سامرز و نلسون تکنولوژی و برنامه های پیاده سازی سریعی که توسط فروشندگان ارائه می شود ، نقش اساسی در موفقیت مراحل قبول و انطباق سیستم دارد . شتاب دهنده های فراهم شده توسط فروشنده شامل ابزار مدل سازی فرایند کسب و کار ، قالب ها یی برای بهترین کسب و کار ویژه صنعت ، ترکیب پکیچ های نرم افزاری ، خدمات و پشتیبانی است .
آنها می توانند به طور قابل ملاحظه ای هزینه و زمان توسعه سیستم ERP را کاهش دهند و در انتقال دانش استفاده از نرم افزار ، درک فرایندهای درون سازمان و تشخیص بهترین تمرینات مهم هستند.
۲-۸-۸ پشتیبانی فروشنده
از نظر نیکوکار و دیگران ، مدیران ایرانی باید فروشنده مناسب را با دقت انتخاب کنند که پشتیبانی و نگهداری مناسب از سیستم را فراهم کنند. در تحقیق انگای و دیگران فروشنده ERP یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است. سامرز و نلسون نیز بیان می دارد که سیستم های ERP به عنوان یک تعهد مادام العمر برای شرکت ها نیازمند سرمایه گذاری مستمر در ماژول های جدید و ترفیع و بهبود امکانات جهت دستیابی به تطابق بهتر بین سیستم و کسب و کار و تحقق بخشیدن به ارزش استراتژیک آن ها می باشد . پشتیبانی فروشنده به شکل کمک های تکنیکی مستمر و ادامه دار ، نگهداری ، به روز کردن و آموزش ویژه کار سه عامل مهم موفقیت در پیاده سازی ERP در مراحل بعدی است.
۲-۸-۹آموزش کاربر
نیکوکار و دیگران آموزش را عامل مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در شرکت های ایرانی دانسته اند و آن را عامل مهمی برای تطابق سیستم ERP و کاربر نهایی می دانند. سامرز و نلسون بیان می دارند که نبود آموزش کاربر و شکست در درک اینکه چه طور کاربردهای سیستم ، فرایند کسب و کار را تغییر می دهد ، مسئول بسیاری از مشکلات پیاده سازی سیستم های ERP و در نتیجه شکست آنهاست . با توجه به پیچیدگی سیستم های ERP آموزش در سرتاسر مرحله پذیرش سیستم ضروری است. در تحقیق برادلی آموزش به عنوان عامل مهم در پروژه های موفق و هم پروژه های ناموفق ERP عنوان گردیده است ، اما پروژه های موفق کیفیت آموزش بالاتری دارند و زمان بیشتری را به آن اختصاص داده اند. انگای و دیگران با بررسی فاکتورهای موفقیت در ده کشور ، حمایت مدیریت ارشد و آموزش را مهمترین فاکتورها عنوان کرده اند.
۲-۸-۱۰ مدیریت انتظارات
از نظر سامرز و نلسون پیاده سازی موفق سیستم مرتبط با مدیریت موفق انتظارات کاربر است . مدیریت انتظارات از توسعه مورد کسب و کار تا آموزش افراد در استفاده از سیستم نهایی خیلی مهم است.
۲-۸-۱۱ انتخاب با دقت بسته مناسب
سامرز و نلسون ، انتخاب با بسته مناسب در مراحل آغازین را شامل تصمیمات مهمی در رابطه با بودجه ، زمان و اهدافی می ماند که می تواند کل پروژه را شکل دهد. از نظر آنها هرچقدر تلاش برای انتخاب بسته مناسب بیشتر باشد ، شانس موفقیت کل پروژه بیشتر است.
آلان بای محقق ترکیه ای برای انتخاب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ، مطالعات میدانی و مشاهدات به یک سری معیار ارزیابی رسید که می توان آن ها را در سه گروه معیارهای مربوط به فروشندگان ، معیارهای مربوط به کاربران و معیارهای فنی و تکنولوژیکی طبقه بندی کرد. وی برای ارزیابی سیستم مناسب از فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده کرد. همچنین در برخی از وب سایت ها به سازمان ها کمک می شود تا نرم افزاری تائید شده برای برطرف کردن نیازهایشان انتخاب کنند. چان چین وی و همکارانش در سال ۲۰۰۴ با بهره گرفتن از MADM چهارچوب مفهومی جدیدی برای انتخاب ERP مناسب ارائه دادند یک سال بعد چان چین وی و همکارانش با بهبود مدل قبلی خود یک رویه سیستماتیک برای ساختن هدفمند انتخاب ERP با بهره گرفتن از تکنیک AHP ارائه کردند. مدل ارئه شده و روایل و هلینگتن برنامه فرایند تهیه و خرید نرم افزار ERP را در شش مرحله برنامه ریزی، جستجوی اطلاعات ، انتخاب اولیه ، ارزیابی از گزینه ها ، برگزیدن و در نهایت مذاکره تسریح می کند این مدل در شکل ۲-۱۸ نشان داده شده است.
information
selection
Planning
Information search
negotiation
Choices
Evaluations
شکل ۲-۱۸ مدل فرایند انتخاب نرم افزار ERP
سی استفانو ضمن تاکیید فراوان و اهمیت انتخاب ERP مناسب ، یک چارچوب مفهومی برای ارزیابی نرم افزار ERP پیشنهاد داد .سی استفانو معتقد بود برای ارزیابی و انتخاب ERP دو گروه معیارهای استراتژیکی و عملیاتی را باید در نظر گرفت.
ژاویر برکس و همکارانش هم یک روش پیشنهادی برای انتخاب ERP از طریق ویژگی های سیستم و ترجمه نیازهای کاربران به احتیاجات سیستم ارائه دادند . کار آن ها بر اساس همکاری های قبلی و موفقیت آمیزشان با سازمان ها ی سایز متوسط در زمینه انتخاب بسته های نرم افزاری صورت گرفته است .
در تحقیق دیگری که توسط کومار و مهشواری در سال ۲۰۰۲ انجام شده است معیارهای انتخاب فروشنده بسته نرم افزاری یا خود بسته نرم افزاری و موانع اصلی موجود در راه پیاده سازی این سیستم ها در قالب فاکتورهایی با نظر خواهی از شرکت های استفاده کننده از سیستم های ERP شناخته شده اند که در جدول ۲-۴ نشان داده شده است.
جدول ۲-۴ معیارهای فروشنده نرم افزار
معیارهای انتخاب فروشنده نرم افزار
- کاربردی بودن سیستم ها
- قابل اعتماد بودن سیستم
- دارا بودن بهترین رویه های موجود در سیستم
- میزان انسجام بین اجزای نرم افزاری
- استفاده از آخرین فن آوری موجود
- شهرت فروشنده
- فراهم و در دسترس بودن نسخه های جدید
- سازگاری با سیستم های دیگر موجود در سازمان
- پشتیبانی فروشنده از نرم افزارها
- امکان تطبیق نرم افزار با فرآیندهای موجود
- هزینه های کمتر
- سازگاری بهتر با فرآیندهای موجود
۲-۸-۱۲ مدیریت پروژه
از نظر سامرز و نلسون فعالیت های مدیریت پروژه از مراحل اول چرخه عمرERP تا عامل شدن آن گسترش می یابد. بر طبق نظر مرسن واهی مدیریت پروژه درگیر باا همکاری ، هماهنگی و کنترل فعالیت های پیچیده پروژه های صنعتی است. آنها مدیریت پروژه را مهمترین فاکتور موثر در موفقیت و پیاده سازی ERP می دانند و عنوان می کنند که پیاده سازی سیستم ERP مجموعه ای از فعالیت های پیچیده است که درگیر با همه فعالیت های کسب و کار است و اغلب نیازمند یک تا دو سال تلاش است و بنابراین شرکت ها باید یک استراتژی مدیریت پروژه اثر بخش برای کنترل فرایند پیاده سازی ، جلوگیری از اختصاص بیش از اندازه بودجه و اطمینان ازاینکه پیاده سازی مطابق برنامه پیش رو داشته باشند. از نظر آنها در پیاده سازی ERP مدیریت پروزه دارای پنج بخش می باشد .
-داشتن یک طرح رسمی پیاده سازی
-بازه زمانی معقول
-داشتن جلسات منظم پیگیری پروژه
-داشتن یک راهبر پروژه تاثیر گذار که یک پشتیبان نیز باشد
-داشتن افراد سهامدار در تیم افراد پروژه
از دیدگاه متوانی و دیگران مدیریت پروژه خوب ، در فاز به کارگیری ERP می تواند ضامن موفقیت پیاده سازی آن باشد. سیتای و دیگران نشان دادند که مدیریت پروژه به طور مستقیم با دریافت ارزش از پیاده سازی ERP مرتبط است و سطح بالای مدیریت پروژه همیشه مرتبط با عملکرد موفق ERP است. از نظر برادلی انتخاب مدیر پروژه تمام وقت مرتبط با موفقیت پروژه است. از نظر برادلی انتخاب مدیر پروژه تمام وقت مرتبط با موفقیت پروژه ERP می باشد . در تحقیقات آن ها پاداش های مالی و غیر مالی در انگیزش مدیران پروژه به عنوان عامل مهمی یافت نشد ، بلکه احساس تکمیل و شناخت عملکرد پروژه انگیزه کافی برای آن ها به نظر می رسد. در تحقیق انگای و دیگران وجود مدیریتت پروژه یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است.
نیکوکار و دیگران پیاده سازی سازمان مدیریت پروژه موثر برای اطمینان از اینکه هزینه ها منابع به طور موثر مدیریت می شوند را یکی از گام های اساسی قبل از انتخاب فروشنده قابل اتکا می دانند. سارکرو لی با بررسی عوامل موثر در موفقیت پیاده سازی ERP رهبری قوی و معتقد را در سطح مدیریت ارشد و در سطح مدیریت پروژه ، به عنوان مهمترین عامل می دانند. مدیریت پروژه باید مجموعه ای از معیارهایی را تعریف و مستقر نماید که در برابر تاریخ تکمیل ، هزینه و کیفیت قابل اندازه گیری و تحلیل بازخوردهای کاربر می شود.
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان ضربان قلب استراحت بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۷۸/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون ضربان قلب استراحت آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که میزان ضربان قلب استراحت بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت وجود دارد؛ اما، معنادار نبود (۲۷/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۰- میانگین ضربان قلب استراحت (beats/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۳-۳- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر ضربان قلب در حین راه رفتن بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان ضربان قلب در حین راه رفتن بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۹۵/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون ضربان قلب در حین راه رفتن آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که میزان ضربان قلب در حین راه رفتن بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۰/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۱- میانگین ضربان قلب در حین راه رفتن (beats/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۳-۴- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۶۳/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش مشاهده شد (۲۵/۰p=)؛ اما، معنیدار نبود. به علاوه، نشان داده شد که تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار مشاهده نشد (۹۱/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر پذیرفته می شود.
نمودار۴-۱۲- میانگین تفاوت ضربان قلب در حین راه رفتن و استراحت (beats/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۳-۵- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر شاخص هزینه فیزیولوژیکی بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان شاخص هزینه فیزیولوژیکی بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۳۶/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون شاخص هزینه فیزیولوژیکی آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۱/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که شاخص هزینه فیزیولوژیکی بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۲/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۳- میانگین شاخص هزینه فیزیولوژیکی (beats/m) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۴- فرضیه چهارم
فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر ظرفیتهای عملکردی بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
۴-۳-۱-۴-۱- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر زمان ده متر راه رفتن بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان زمان ده متر راه رفتن بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۵۳/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون زمان ده متر راه رفتن آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که زمان ده متر راه رفتن بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۱/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۴- میانگین زمان ده متر راه رفتن (m/s) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۴-۲- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر شش دقیقه راه رفتن بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان شش دقیقه راه رفتن بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۳۷/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون شش دقیقه راه رفتن آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که شش دقیقه راه رفتن بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۰/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۵- میانگین شش دقیقه راه رفتن (m/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۴-۳- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر زمان تست برخاستن و رفتن بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان زمان تست برخاستن و رفتن بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۷۳/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون زمان تست برخاستن و رفتن آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که تست برخاستن و رفتن زمانبندی شده بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۱/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۶- میانگین تست برخاستن و رفتن زمانبندی شده (m/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۴-۴- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر حداکثر اکسیژن مصرفی بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان حداکثر اکسیژن مصرفی بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۰۸/۰P=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون حداکثر اکسیژن مصرفی آزمودنیهای گروه آزمایش افزایش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰P=)؛ به علاوه، نشان داده شد که حداکثر اکسیژن مصرفی بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۰/۰P=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۷- میانگین حداکثر اکسیژن مصرفی (m/ min) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
۴-۳-۱-۵- فرضیه پنجم
۴-۳-۱-۵-۱- فرضیه صفر (H0): “تمرین هوازی بر درصد چربی بدن بیماران مبتلا به MS تاثیر معنیدار ندارد.”
نتایج آماری t مستقل نشان داد که بین میزان درصد چربی بدن بیماران MS در دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری در پیش آزمون وجود ندارد (۹۸/۰p=)؛ همچنین، برای این فرضیه از آزمون t همبسته استفاده شد که بین میانگین پیشآزمون و پسآزمون درصد چربی بدن آزمودنیهای گروه آزمایش کاهش معنیداری مشاهده شد (۰۰/۰p=)؛ به علاوه، نشان داده شد که درصد چربی بدن بیماران MSدر پسآزمون دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معنادار وجود دارد (۰۰/۰p=)؛ بنابراین، فرضیه صفر رد می شود.
نمودار۴-۱۸- میانگین درصد چربی بدن (درصد) در دو گروه آزمایش و گواه.
* تفاوت معنیداری بین پیشآزمون و پسآزمون (۰۵/۰p≤).
فصل پنجم
خلاصه، بحث و نتیجه گیری
۵-۱- مقدمه
این فصل به بحث و بررسی در مورد یافتههای پژوهش می پردازد. در ابتدای فصل خلاصه پژوهش گزارش شده، سپس نتایج پژوهش بحث و بررسی خواهد شد. در انتها نیز پیشنهاداتی برگرفته از پژوهش و همچنین پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده بیان خواهد شد.
۵-۲- خلاصه پژوهش
مولتیپل اسکلروز (MS) یک بیماری مزمن دمیلیناسیون سیستم اعصاب مرکزی و غیر قابل علاج است که عوارض و مشکلات فراوانی برای بیماران مبتلا ایجاد نموده و آنها را به سوی ناتوانی حرکتی سوق میدهد. در چند دهه اخیر شیوعMS افزایش یافته است. این بیماری یک بیماری مزمن که به صورت شایع در بالغین جوان دیده می شود. حوزه تحقیقاتی علوم ورزشی به عنوان یکی از متولیان سلامت و بهداشت جامعه، با توجه به توسعه و پیشرفتی که پیدا کرده است. امروزه همگام با علوم دیگر در یافتن روشهای درمانی برای بهبود اختلالات ناشی از بیماریها و آسیبهای ورزشی و بهبود وضعیت سلامتی افراد جامعه می کوشد. با توجه به اهمیت درمانهای تکمیلی، در این پژوهش به بررسی اثربخشی تمرین هوازی بر روی برخی عوامل خطرزای بیماری شریان کرونری، ظرفیتهای عملکردی و درصد چربی بدن بیماران مبتلا به MS پرداخته شد. آزمونیهای این پژوهش ۱۵ نفر زن مبتلا به MS بودند که پس از دارا بودن شرایط و تمایل جهت شرکت در پژوهش به طور تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش جای گرفتند. از نمونههای خونی، تستهای عمکلردی (شش دقیقه راه رفتن، ده متر راه رفتن، زمان تست برخاستن و رفتن، تست پله کالج کونیز)، شاخص هزینه فیزیولوژیکی و کالیپر به ترتیب جهت اندازه گیری فاکتورهای خطرزای بیماری شریان کرونری (کلسترول، LDL، HDL و تریگلیسرید)، ظرفیتهای عملکردی (استقامت راه رفتن، سرعت راه رفتن، تعادل، حداکثر اکسیژن مصرفی)، میزان هزینه فیزیولوژیکی و میزان درصد چربی بدن آزمودنیهای دو گروه استفاده شد.
در ابتدا آزمودنیهای دو گروه جهت ارزیابی در پیشآزمون تستها را انجام دادند. سپس گروه آزمایش پروتکل تمرینی را به مدت ۸ هفته، هفتهای ۳ جلسه که شامل تمرینات هوازی روی تردمیل را اجرا کردند. پس از اتمام پروتکل تمرینی آزمودنیهای دو گروه جهت ارزیابی در پسآزمون تستهای مورد نظر را انجام دادند. این پژوهش به صورت نیمه تجربی صورت گرفت و از طرح پیشآزمون و پسآزمون در آن استفاده شده است. کلیه اطلاعات و داده های خام بدست آمده از آزمودنیها و نیز فردی آزمودنیها توسط نرمافزار ۱۹SPSS تجزیه و تحلیل قرار گرفت. حداقل سطح معنیداری نیز ۰۵/۰ ≥α در نظر گرفته شده و آزمونهای آماری که از آن استفاده شد، آزمون t همبسته و t مستقل برای مقایسه نتایج قبل و بعد درمان بین گروهی و درون گروهی بوده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نهایی به شرح زیر میباشد. بین میانگین متغیرهای خونی، فشار خون، ظرفیتهای عملکردی، شاخص هزینه فیزیولوژیکی و درصد چربی بدن گروه گواه در پیشآزمون و پسآزمون تفاوت معنیداری وجود نداشت. انجام برنامه تمرین هوازی منتخب تاثیر مثبت و معنیداری بر برخی عوامل خطرزای بیماری شریان کرونری (کلسترول، LDL، HDL و تریگلیسرید)، فشار خون (سیستولیک و دیاستولیک)، ظرفیتهای عملکردی (استقامت راه رفتن، سرعت راه رفتن، تعادل و حداکثر اکسیژن مصرفی)، شاخص هزینه فیزیولوژیکی، درصد چربی بدن گروه آزمایش داشته است. بین میانگین دو گروه گواه و آزمایش از لحاظ متغیرهای بیماری شریان کرونری (کلسترول، LDL، HDL و تریگلیسرید)، فشار خون (سیستولیک و دیاستولیک)، ظرفیتهای عملکردی (استقامت راه رفتن، سرعت راه رفتن، تعادل و حداکثر اکسیژن مصرفی)، شاخص هزینه فیزیولوژیکی، درصد چربی بدن در پیشآزمون، تفاوت معنیداری وجود نداشت؛ اما، در همه موارد ذکر شده در پسآزمون تفاوت معنیداری وجود داشت.
۵-۳- بحث
الف چکی را در وجه ب صادر و ب آنرا با ظهرنویسی در اختیار ج قرار میدهد. ج به عنوان دارنده علیه الف طرح دعوا نموده و خواستار مطالبه وجه مندرج در چک میشود.
در اینجا ممکن است الف دفاع نماید که وجه مذکور را به ب پرداخت نموده و قرار بوده که ب اصل چک را به وی مسترد دارد اما بر خلاف توافق عمل نموده و آنرا ظهرنویسی و در اختیار ج قرار داده است و خواستار جلب ب به دادرسی شود تا در نهایت دادگاه یا ب را در حق ج محکوم نموده و حکم به برائت الف دهد یا در ضمن محکوم کردن الف در حق ج، به دعوای الف در حق ب رسیدگی و ب را هم در حق الف محکوم نماید، در این خصوص باید گفت دعوای جلب ثالث از سوی خوانده به عنوان دفاع وجاهتی ندارد و طرح این دعوا با حمایتهایی که قانونگذار از دارندگان اسناد تجاری می کند معارض میباشد. زیرا شخص ج ادعایی را به طرفیت ب مطرح نکرده است و ضمناً الف نمیتواند به روابط شخصی خود با ظهرنویس در مقابل ج به عنوان دارنده استناد نماید و آن را به عنوان ایراد مطرح نماید، چون اصل عدم توجه ایرادات است.
بنابراین در این موارد دادگاه الف را در حق ج محکوم می کند. در نهایت الف میتواند به موجب طرح دعوای جداگانه و مستقلی علیه ب با اثبات موضوعات پیش گفته و به عنوان دارا شدن بلا جهت محکومیت وی را خواستار شود.
اما ممکن است خوانده اهداف دیگری از جلب ثالث داشته باشد.
به عنوان مثال خوانده شخص الف (صادرکننده) دفاع نماید که وجه مندرج در چک یا قسمتی از آن را مثلاً به x داده تا وی برود و شخصاً به ج به عنوان دارنده (خواهان) بدهد و مدعی شود که وجه مندرج در چک را نه به شخص ب بلکه مستقیماً به شخص ج پرداخت نموده است. و خواستار جلب شخص x که پول را مستقیماً از الف گرفته و به ج داده شود.
یا اینکه الف مدعی گردد که وجه مندرج در چک را به ب پرداخت نموده است و ج هم از این امر آگاه است و خواستار جلب ب به دادرسی میشود تا با اثبات آگاهی ج از این امر از پرداخت وجه به ج به این عنوان که وی دارنده با حسن نیت نیست و نباید از وی حمایت شود، معاف گردد.
در این قبیل موارد که خوانده دعوی جلب ثالث را به نحو مستقل مطرح ننموده و به عبارتی ادعای مستقل ندارد و ثالث را از این جهت به دادرسی فرا میخواند که ادعای خود را تقویت نماید. همچنین طرح دعوای راجع به اسناد تجاری نافی دفاع صادرکننده سند تجاری در ایرادات شرایط شکلی سند تجاری که به شکل و ظاهر سند مربوط است و ایرادات مربوط به عدم اهلیت و فقدان شرایط اساسی صحت معاملات و ایرادات مربوط به اخذ مجرمانه و مغرضانه سند تجاری بوسیله دارنده آن نخواهد بود. بنابراین در صورتی که صادرکننده در مقابل اصل غیرقابل استناد بدون ایرادات به استثنائاتی مانند مراتب فوقالذکر استناد جوید چه در مقام دفاع یا در مقام دعوی جلب ثالث مطرح نماید قابلیت استماع دارد. در واقع اگر چه در ماده ۲۴۹ ق.ت. حق طرح دعوا برای دارنده سند تجاری نسبت به کلیهی مسئولین (ضامن و ظهرنویس) و مدیون (صادرکننده) به نحو اختیار برای همه یا یکی از آنان محفوظ است و این در راستای اصول حاکم بر اسناد تجاری و از جمله اصل استقلال امضاءها، اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات، اصل تجریدی بودن روابط صاحبان امضاء میباشد هر چند طرح دعوای جلب ثالث در صورتی که به تبعیت از ماده ۲۴۹ ق.ت. و رعایت سند تجاری و اوصاف حاکم بر آن با اصول حاکم بر اسناد تجاری متعارض می کند اما در صورت قانونی بودن درخواست از جمله در شمول استثنائات و خصوصاً در مانحنفیه تقویت دعوی به هر طریقی قابل استماع است. در واقع یکی از استثنائات در دعاوی اسناد تجاری ادعای جلب ثالث با عنوان تقویت دعوی پذیرش مقررات آیین دادرسی مدنی در دعاوی تجاری میباشد. ضمن اینکه در این دعوا مقررات خاص ق.آ.د.م. راجع به دعوای جلب ثالث با جهت تقویت دعوا باید رعایت شود.
قابل ذکر است شخص ثالثی که به دادرسی جلب میشود خوانده محسوب و تمام مقررات راجع به خوانده درباره او جاری خواهد بود.
«در خصوص واخواهی آقای الف و آقایان ب و ج به دادنامه شماره ۱۲۸۱/۸۵ مشعر بر محکومیت تضامنی خواندهگان به پرداخت مبلغ … ریال وجه پنج فقره چک و خسارات قانونی در حق آقای د و دادخواست دیگر وی بعنوان جلب ثالث به طرفیت آقای «م» به خواسته استرداد لاشه چکهای موضوع دعوی به لحاظ پرداخت مبلغ آنها با این توضیح که مدعی شده برابر دفاتر خود وجه چکها را به مجلوب ثالث پرداخت و دین خود را ادا نموده است لکن علیرغم بلاوجه بودن چکها در ید خوانده وی آنها را به دامادش «د» واگذار نموده است علیهذا دادگاه با بررسی مندرجات پرونده و صرفنظر از صحت و سقم ادعای پرداخت وجه چکها به مجلوب ثالث نظر به اینکه به موجب قانون دارنده چکها حق درخواست و مطالبه وجوه آنها را داشته و با توجه به اصل عدم توجه به ایرادات در اسناد تجاری و اینکه عدم حسن نیت دارنده احراز و اثبات نشده است و نظر به اینکه با فرض واگذاری و انتقال چکها و در ادامه مطالبه و دریافت وجه توسط دارنده (منتقلالیه) شخص صادرکننده میتواند با اثبات پرداخت وجوه مربوطه، مطالبهی وجوه پرداختی خود به ظهرنویس را درخواست نماید بنابراین چون از ناحیهی وی ایراد و اعتراض مؤثر و موجهی که موجبات گسیختن دادنامه مذکور را فراهم نماید بعمل نیامده و … لذا با رد درخواست واخواهی دادنامه غیابی عیناً تأیید میگردد.» (رأی شماره ۲ …. / ۸۷ مربوط به پرونده کلاسه ۶۹۴/۸۶/۴ شعبه چهارم دادگاه عمومی حقوقی گرگان)
فصل ششم: ختم دعوا
مبحث نخست: ختم دعوا در نتیجهی اقدامات اصحاب دعوا (زوال دادرسی)
هر چند دعوا در حال رسیدگی است و جریان دادرسی هنوز پایان نیافته است، ممکن است دعوا خاتمه یابد. این وضعیت را زوال دادرسی مینامند.
گاه زوال دادرسی نتیجهی اقدامات خواهان است، گاه نتیجهی اقدامات خوانده و گاه نتیجهی اقدامات هردو.
گفتار نخست: ختم دعوا در نتیجهی اقدامات خواهان
بند نخست: استرداد دادخواست
بند الف مادّه ۱۰۷ ق.آ.د.م. در این باره مقرّر میدارد: «خواهان میتواند تا اوّلین جلسهی دادرسی دادخواست خود را مسترد کند در این صورت، دادگاه قرار ابطال دادخواست صادر می کند.» خواهان پس از استرداد دادخوست، دوباره میتواند، هر زمان، دادخواست را تجدید نماید. لکن برای انجام این عمل باید هزینه دادرسی مربوط را پرداخت نماید.
بند دوم: استرداد دعوا
مطابق بند ب مادّه ۱۰۷ ق.آ.د.م. مادام که دادرسی تمام نشده است خواهان میتواند دعوای خود را استرداد کند که در نتیجه دادگاه قرار ردّ دعوی صادر خواهد نمود. همانگونه که از این ماده بر میآید استرداد دعوی تا پایان دادرسی امکانپذیر است در حالیکه استرداد دادخواست این است که با صدور قرار ابطال دادخواست اگر خواهان بخواهد مجدداً اقامهی دعوی نماید، تنها باید هزینه دادرسی را مجدداً بپردازد، در حالیکه با صدور قرار رد دعوی چنان چه خواهان بخواهد مجدداً طرح دعوی نماید، علاوه بر پرداخت هزینه دادرسی در صورت تقاضای خوانده محکوم به پرداخت خسارات و هزینههای دادرسی نیز خواهد شد. به موجب بند ج ماده ۱۰۷ ق.آ.د.م. «استرداد دعوی پس از ختم مذاکرات اصحاب دعوی در موردی ممکن است که یا خوانده راضی باشد یا خواهان از دعوای خود به کلی صرفنظر کند. در این صورت دادگاه قرار سقوط دعوی صادر خواهد کرد».
گفتار دوم: ختم دعوا در نتیجهی اقدام خوانده (پذیرش ادعای خواهان)
گاهی در دادرسیها اتفاق میافتد که خوانده به جای اینکه ادعای خواهان را رد نماید و دلایل و مدارک و شواهدی را علیه ادعای وی اقامه کند، ادعای خواهان را میپذیرد که در چنین موردی دادگاه رسیدگی ماهوی در دعوا نموده و اقدام به صدور رأی می کند و دعوی خاتمه مییابد. اگر خوانده قسمتی از ادعای خواهان را بپذیرد، دراین صورت، اگر دعوی قابل تجزیه و تفکیک باشد، دعوی نسبت به قسمت پذیرفته شده به تقاضای خواهان با صدور رأی خاتمه مییابد و نسبت به بقیه اقامهی ادله و رسیدگی ادامه مییابد. اما اگر قابل تجزیه و تفکیک نباشد نسبت به تمام موضوع رسیدگی صورت میگیرد.
گفتار سوم: ختم دعوا در نتیجه اقدام مشترک اصحاب دعوا (سازش)
طرفین در هر مرحلهای از دادرسی مدنی میتوانند دعوای خود را به طریق سازش خاتمه دهند (ماده ۱۷۸ ق.آ.د.م. ) که باعث زوال دادرسی میشود.
به عبارت دیگر هنگامی که دعوایی میان طرفین وجود دارد و در حین دادرسی اصحاب دعوی طریق سازش برمیگزینند، چنین طریقی را سازش دعوا نامند. چنین سازشی؛ در هر مرحله از دعوا، اعم از بدوی، تجدیدنظر، فرجام، حتی بعد از اعلام ختم مذاکرات میتواند حاصل گردد (مادّه ۱۷۸) در صورت وقوع چنین سازشی موضوع سازش شده و شرایط آن به ترتیبی که واقع گردیده است در صورت مجلس قید و به امضای دادرس یا دادرسان و طرفین خواهد رسید. در این صورت رسیدگی را ختم و ضمن قرار سقوط دعوا، گزارش اصلاحی مزبور بین اصحاب دعوا را به موقع اجرا میگذارد. به عبارت دیگر، مذاکرات اصلاحی در سازش، جانشین رأی دادگاه میشود و به دعوا خاتمه میدهد.
چنانچه طرفین دعوا متعدد باشند هر کدام از آنها میتواند جدای از سایرین با طرف خود سازش نماید. (مادّه ۱۷۹ ق.آ.د.م.) سازشی که در دادگاه واقع میشود اعتبار کامل دارد بدین معنا که مانند رأی دادگاه قابل اجرا است. ماده ۱۸۴ ق.آ.د.م. مقرر میدارد: «دادگاه پس از حصول سازش بین طرفین به شرح فوق رسیدگی را ختم و مبادرت به صدور گزارش اصلاحی می کند مفاد سازشنامه که طبق مواد فوق تنظیم میشود نسبت به طرفین و وراث و قائممقام قانونی آنها نافذ و معتبر است و مانند احکام دادگاهها به موقع اجرا گذاشته میشود.»
مبحث دوم: ختم دعوا در نتیجهی رسیدگی دادگاه (صدور رأی)
چنانچه هیچ یک از وقایعی که ذکر شد واقع نگردد، دادگاه برای خاتمهی دعوا دادرسی را ادامه داده و اقدام به صدور رأی می کند.
پس از اعلام ختم دادرسی در صورت امکان دادگاه در همان جلسه انشاء رأی نموده و به اصحاب دعوا اعلام می کند در غیر اینصورت حداکثر ظرف یک هفته انشاء و اعلام رأی میکند (مادّه ۲۹۵ ق.آ.د.م.)
رأی دادگاه باید ظرف پنج روز از تاریخ صدور پاکنویس شده و به امضای دادرس یا دادرسان صادرکنندهی رأی برسد. (مادّه ۲۹۷ ق.آ.د.م.)
رأی باید به صورت کتبی به اصحاب دعوی ابلاغ گردد. در واقع مدیر دفتر دادگاه موظف است فوری پس از امضای دادنامه، رونوشت آن را به تعداد اصحاب دعوا تهیه و در صورتی که شخصاً یا وکیل یا نمایندهی قانونی آنها حضور دارند به آنان ابلاغ نمایند و الّا به مأمور ابلاغ تسلیم و توسط وی بر اساس مقررات ابلاغ به اصحاب دعوی ابلاغ گردد. (ماده ۳۰۰ ق.آ.د.م.)
چنانچه رأی دادگاه غیابی بوده و محکومعلیه مجهولالمکان باشد، مفاد رأی به وسیلهی آگهی در یکی از روزنامههای کثیرالانتشار مرکز یا محلی با هزینهی خواهان (محکومله) برای یکبار به محکومعلیه ابلاغ خواهد شد. تاریخ انتشار آگهی، تاریخ ابلاغ رأی محسوب میشود.
گفتار نخست: حکم حضوری و غیابی (واخواهی)
رأیی که با حضور خوانده، یا با دفاع او صادر میشود را رأی حضوری مینامند. رأی دادگاه اصولاً حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائممقام یا نمایندهی قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد. (مادّه ۳۰۳ ق.آ.د.م.)
بنابراین اعتراض به رأی صادره توسط محکومعلیه غایب، واخواهی نامیده میشود. دادخواست واخواهی در دادگاه صادرکننده حکم غیابی قابل رسیدگی است. (ماده ۳۰۵ ق.آ.د.م.)
نکتهای که قابل ذکر است اینکه غیابی بودن فقط در رابطه با احکام صادق است نه قرار.
واخواهی با تقدیم دادخواست به عمل میآید و این دادخواست باید تمام شرایط دادخواست بدوی را داشته باشد و همچنین در مهلت مقرر تسلیم دادگاه صادرکنندهی رأی غیابی گردد. مهلت واخواهی از احکام غیابی، برای کسانی که مقیم کشورند ۲۰ روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود. مگر اینکه معترض به حکم ثابت نماید، عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است.
گفتار دوم: تجدیدنظرخواهی
یکی از طرق شکایت از آراء صادره از سوی محاکم تجدید نظرخواهی است. یعنی در صورتی که حکم صادره بر ضرر خواهان یا خوانده صادر شود هر یک از آنها در صورت وجود شرایط میتوانند نسبت به آن حکم اعتراض نمایند.
در دعوای مطالبه وجه مندرج در چک با توجه به مالی بودن این دعوا، اگر خواستهی خواهان کمتر از ۰۰۰/۰۰۰/۳ ریال باشد حکم صادره قطعی بوده و قابلیت تجدید نظرخواهی را ندارد. همچنین احکام مستند به اقرار هر یک از طرفین در دادگاه، با هر ارزش و خواسته باشند قابل تجدیدنظر نخواهند بود. همچنین است احکام مستند به رأی یک یا چند نفر کارشناس که طرفین کتباً رأی آنها را قاطع دعوا قرار داده باشند و همچنین است در صورت که طرفین دعوا با توافق کتبی حق تجدیدنظر خواهی را ساقط کرده باشند. این احکام قابل تجدیدنظرخواهی نیست مگر اینکه صلاحیت قاضی یا دادگاه صادرکننده رأی مورد اعتراض باشد.
بنابراین در دعوای مطالبه وجه مندرج در چک، اگر خواستهی خواهان از مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۳ ریال بیشتر باشد حکم صادره قابلیت تجدیدنظرخواهی را دارا خواهد بود. بنابراین محکومعلیه یا وکیل وی در صورت داشتن این حق و یا نمایندگان قانونی وی میتوانند از حکم صادره علیه خود تجدید نظرخواهی نمایند.
رسیدگی در مرحلهی تجدیدنظر همانند مرحلهی بدوی مستلزم تقدیم دادخواست میباشد.محل تسلیم دادخواست تجدیدنظر یکی از این سه مرجع است.
اول: دفتر دادگاه صادرکنندهی رأی. دوم: دفتر شعبهی اول دادگاه تجدیدنظر. سوم: دفتر بازداشتگاه در مورد افرادی که در بازداشت هستند.
شرایط دادخواست تجدیدنظر و ضمانت اجرای آن همان شرایطی است که در مورد دادخواست بدوی گفته شد.
به موجب ماده ۳۳۶ ق.آ.د.م. مهلت درخواست تجدیدنظر اصحاب دعوا، برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است.
در خصوص مرجع رسیدگیکننده باید بیان داشت: رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از احکامی که دادگاه عمومی صادر میکند در صلاحیت دادگاه تجدیدنظر مرکز استان است. رسیدگی به تجدید نظرخواهی از احکام صادره توسط شورای حل اختلاف در صلاحیت دادگاه عمومی حوزهی مربوطه است.
بخـش سوم
دادرسی در دعاوی حقوقی مربوط به
ابطال چک، ظهرنویسی،ضمانت
و استرداد چک
در این بخش برآنیم تا دعاوی حقوقی ابطال چک،ابطال ظهرنویسی،ابطال ضمانت و استرداد چک را بررسی نموده و شرایطی را که خواهان هر یک از این دعاوی برای رسیدن به حق خود باید انجام دهند را بیان نماییم.در واقع هدف این است که شیوه عملی طرح دعوا بیان شود ولی در همین ابتدای بحث نکته ای قابل ذکر است و آن اینکه با توجه به اینکه اکثر مطالب بخش دوم یعنی دعوای مطالبه وجه که عمدتاً مسائل مربوط به آیین دادرسی می باشد مختص به دعوای مطالبه وجه نبوده و در سایر دعاوی و از جمله دعوای ابطال چک،ابطال ظهرنویسی،ابطال ضمانت و استرداد چک کاربرد دارد و بر آن منطبق می باشد لذا برای پرهیز از اطاله ی کلام و مباحث تکراری فقط قواعد اختصاصی مربوط به این دعاوی بیان شده و در سایر موارد به مطالب بخش دوم ارجاع داده می شود.بنابراین در این بخش فصل اول را به دعوای ابطال چک و ابطال ظهرنویسی وابطال ضمانت اختصاص می دهیم و فصل دوم به دعوای استرداد چک خواهیم پرداخت.
فصل نخست: ابطال چک و ابطال ظهرنویسی و ضمانت
در این فصل به دعاوی حقوقی ابطال چک،ظهرنویسی و ضمانت می پردازیم.قابل ذکر است که دعوای ابطال چک و ابطال ظهرنویسی و ابطال ضمانت سه دعوای حقوقی کاملاً مستقل محسوب می شود.اما با توجه به اینکه تمامی قواعدی که در دعوای ابطال چک وجود دارد در دعوای ابطال ظهر نویسی و ضمانت هم بکار می رود برای جلوگیری از تکراری بودن مباحث به این سه دعوا در ضمن یک فصل پرداخته می شود.
۳-۲-۳-روش پرسشنامه
پرسشنامه از مجموعه ای پرسش در رابطه با موضوع تحقیق تشکیل می شود و محقق برای گردآوری اطلاعات مرلوط به نظرات ، ایده ها و نگرش های افراد نسبت به پدیده های مورد بررسی ،ان را تهیه و پر می کند داده های مورد نیاز این پژوهش نیز از طریق پرسشنامه جهت شناسایی عوامل هیدروژئومورفولوژی و نقش آن در مکان یابی محل مناسب دفن پسماند تهیه شد .و جامعه ای آماری مورد نظر ما از کارشناسان ژئومورفولوژی و مدیران و مسئولان در سازمان شهرداری و محیط زیست شهر بیستون تهیه و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
۳-۳-مواد و ابزار مورد استفاده در تحقیق
-نقشه زمین شناسی در مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰ جهت ایجاد نقشه لیتولوژی و گسل
-نقشه توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰ جهت تهیه نقشه توپوگرافی منطقه
-نقشه ی شبکه راه ها در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ جهت ایجاد نقشه ی جاده و راه های ارتباطی
-تصاویر ماهواره ای LANDSAT8 2014 جهت تعیین نقشه ی کاربری اراضی
- مدل رقومی ارتفاع DEM حاصل از نقشههای توپوگرافی
- نقشه شیب در کلاسهای موردنظر مطابق با اهداف طرح
- نقشه مناطق حفاظتشده
- لایه اطلاعاتی مکآنها و مراکز شهری و روستایی
لایه آبهای سطحی و زیرزمینی تهیه شده از سازمان آب منطقه ای استان کرمانشاه
۳-۳-۱- نرم افزارهای مورد استفاده
۱۰/۲ GIS Arc
Google Earth
Expert Choice
Excel 2010
با توجه به اینکه فرایند مکانیابی یک مسئله تصمیمگیری چند صفته بوده و با بهره گرفتن از مدل رستری قابل انجام است، می بایست در انتخاب نرمافزار این نکته را مورد نظر قرارداد و علاوه بر این موارد، قابلیت استفاده ازقواعد تصمیمگیری چند صفته را نیز داشته باشد. بدین منظور با توجه به بررسیهای انجامشده، نرمافزارهای۱۰/۲ ARC GISجهت عملیات آنالیز چند صفته انتخاب گردید. با استفاد از نرمافزار GIS و قابلیت های بالای آن در پردازش، ویرایش، و تحلیل لایههای اطلاعاتی در آن ایجاد، خلاصه سازی و مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند. در نرم افزار Expert Choice ارزش های که برای هر یک از معیارها از طریق پرسشنامه بدست آمده بود وارد شد و با بهره گرفتن از مدل AHP مورد تجزیه قرار گرفته و ضریب اهمیت نسبی و نرخ ناسازگاری آن محاسبه شد .در این تحقیق با بهره گرفتن از EXEL 2010 به ترسیم نمودارهای مختلف پرداخته شد.
۳-۳-۲-لایههای مورد استفاده در این تحقیق
با توجه به در نظر گرفتن محدودههای قابلقبول در هر یک از لایه ها، در قالب مدل ها و با بهره گرفتن از عملکردهای مناسب به تجزیه و تحلیل لایه ها پرداخته و در نهایت نقشه مکانهای مناسب با انجام عملیات میدانی و تأثیر هر یک از عوامل ژئومورفولوژی تهیه گردید. متناسب با شرایط تعیین شده، در حالت عمومی برای انتخاب یک مکان مناسب به منظور دفن اصولی زبالههای شهری لایههای اطلاعاتی بایستی جمع آوری شده و وارد محیط GIS شوند.لایههای مورد استفاده در این تحقیق شامل: (جدول ۳-۱)
جدول ۳ -۱-لایههای استفاده شده در تحقیق
۱ | لایه شیب | ۷ | لایه شبکه هیدروگرافی |
۲ | لایه زمینشناسی | ۸ | لایه فاصله از جاده |
۳ | لایه گسل ها | ۹ | لایه مناطق حفاظتشده |
۴ | لایه عمق آبهای زیرزمینی | ۱۰ | لایه فاصله از مناطق مسکونی |
۵ |
شبکه اجتماعی مجازی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از شبکههای اجتماعی، وبسایتهایی است که کاربران با عضویت در آنها میتوانند با ساختن پروفایل شخصی خود با افراد دیگر در ارتباط باشند و اطلاعات، تصاویر، فیلمها، نرمافزارها و… را در حوزه علاقمندی خود به اشتراک بگذارند.
شبکه اجتماعی علمی و پژوهشی (تعریف نظری): در حوزه آموزش، شبکههای اجتماعی امکان برقراری ارتباط دو طرفه بین دانشجویان، فارغ التحصیلان، اساتید، معلمان و مدیران در داخل و خارج از موسسه فعلی خود را با اهداف علمی و پژوهشی فراهم میکنند (میلز، ۲۰۱۱).
شبکه اجتماعی علمی و پژوهشی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از شبکههای اجتماعی علمی و پژوهشی وبسایتهایی است که محققین، دانشجویان، اساتید و دیگر افراد علاقمند به پژوهش با عضویت در آنها از امکانات این قبیل سایتها مانند به اشتراکگذاری نتایج تحقیقات خود، مطلع شدن از فعالیتهای علمی دیگر افراد در زمینه پژوهش خود و تبادل اطلاعات استفاده میکنند.
فناوری وب.۲ (تعریف نظری): فناوری وب.۲ به تکنولوژیهایی گفته میشود که کاربر محور، قابل تغییر، مشارکتی، تعاملی و بر اساس به اشتراکگذاری دانش در ساخت محتوای وب هستند (گو و ویدن وولف،۲۰۱۱).
فناوری وب.۲ (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر وب.۲ به معنای یک پلتفرم[۴] است که به موجب آن محتوا و برنامههای کاربردی توسط افراد خاص تولید و منتشر نمیشوند، بلکه به طور مداوم توسط همه کاربران و به طور مشارکتی اصلاح میشوند.
رسانهی اجتماعی (تعریف نظری): رسانههای اجتماعی گروهی از برنامههای کاربردی مبتنی بر اینترنت هستند که با اتکا به بنیانهای فناورانه وب.۲ امکان ایجاد و تبادل محتوای تولید شده به وسیله کاربران را میدهند (کاپلان و هانلین، ۲۰۱۰).
رسانهاجتماعی (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از رسانههای اجتماعی دستهای از انواع رسانههاست که شامل بلاگها، ویکیها، پادکستها[۵]، انجمنهای گفتگو، اجتماعات محتوایی و میکروبلاگها[۶] میباشد که امکان برقراری ارتباط بین اعضای خود را با اهداف متفاوت فراهم میکنند.
عملکرد (تعریف نظری): به نحوه انجام وظایف و مسئولیتهای محول شده که در بر گیرنده فرایند و نتیجه امور است اطلاق میشود (عزتی،۱۳۹۱).
عملکرد (تعریف عملیاتی): در تحقیق حاضر منظور از عملکرد، انجام وظایف و مسئولیتهای آموزشی و پژوهشی محول شده به اعضای هیأت علمی دانشگاهها است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
بخش اول:
شبکه های اجتماعی علمی و پژوهشی مجازی
مقدمه
شبکههای اجتماعی، به مجموعه ای از افراد که به صورت گروهی با یکدیگر در ارتباطند و مواردی مانند اطلاعات، نیازمندیها، فعالیتها و افکار خود را به اشتراک میگذارند، گفته میشود. شبکههای اجتماعی را میتوان به دودسته شبکههای مجازی و شبکههای غیرمجازی تقسیم کرد. شبکههای غیرمجازی در واقع شبکههایی هستند که توسط مجموعه ای از افراد و گروههای به هم پیوسته، در محیط اجتماعی عمل میکنند. شبکه اجتماعی مجازی یا شبکه اجتماعی اینترنتی، وبسایت یا مجموعهای از وبسایتهایی است که به کاربران امکان میدهد، علاقهمندیها، افکار، و فعالیتهای خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛ به عبارت دیگر، شبکههای اجتماعی سایتهایی هستند که با بهره گرفتن از یک موتور جستجوگر و افزودن امکاناتی مانند چت، پیامرسانی الکترونیک، انتقال تصویر و صدا و …، امکان ارتباط بیشتر کاربران را در قالب شبکهای از روابط فردی و گروهی فراهم میآورند (شاوردی، ۱۳۹۲).
امروزه شبکههای اجتماعی مجازی سکاندار اقیانوس پرتلاطم اینترنتاند. شبکههایی که مبتنی بر فناوری “وب.۲” فعالیت داشته و با اجتماعگرایی مجازی نقش اساسی در معادلات رسانهای جهان بازی میکنند. این وبسایتها علاوه بر قابلیت شبکهسازی مجازی، امکان استفاده از فرصتهای مختلف در فضای اینترنت را اعم از جستوجو، خواندن و به اشتراکگذاری اخبار، آپلود عکس و فیلم، نوشتن یادداشتها و عضویت در گروههای مختلف، فراهم کرده و این امر باعث اقبال کاربران اینترنتی به شبکههای اجتماعی شدهاست. فضای مجازی بسته به ساختهای اجتماعی شکل مییابد و رشد فناوری، همگرایی رسانهای و مسائل مربوط به آن، در شرایط اجتماعی گوناگون بروندادهای متفاوتی داشتهاست (رحمانزاده، ۱۳۸۹).
اینترنت و فناوری وب.۲[۷]
همچنان که الگوهای ارتباطی به طور روزافزونی از مرزهای ملی فراتر میرود، آمار اتصال به اینترنت وکاربران آن به طور تصاعدی در حال رشد است. انتشار پرشتاب اینترنت، ماهواره و فناوریهای دیجیتالی، ارتباط همزمان میان بخشهای وسیعی از جهان را ممکن ساختهاست. درنتیجه بسیاری از کنترلهای ملی اطلاعات بیاثر شدهاند. امروزه نقش رسانهها و میزان نفوذ آنها در ساخت سیاسی جوامع بر کسی پوشیده نیست. نقش عمده رسانهها در شکلدهی به افکار عمومی باعث شده که اهمیت رسانهها تا این حد مورد توجه قرار گیرد (رحمانزاده، ۱۳۸۹).
همانطور که اعضای جامعه روزبهروز بیشتر به یکدیگر نزدیک میشوند، جهان در حال تبدیل شدن به دهکده جهانی است که مک لوهان[۸](۱۹۶۲) آن را ترسیم کرد. در مفهوم دهکده جهانی، جهان به عنوان یک دهکده کوچک دیده میشود که ساکنان آن از طریق ابزارهای الکترونیک به یکدیگر متصل شده و ارتباط برقرار میکنند (رکتام و فرپو،۲۰۱۱). در ابتدا “وب.۱[۹]” دنیای اطلاعات را در فواصل زمانی سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ متحول ساخت و با ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات مختلف بدون هیچگونه محدودیت، انقلابی شگرف در زمینه دسترسی به اطلاعات و پیشرفت علم ایجاد کرد (رحمانزاده، ۱۳۸۹). پست الکترونیک[۱۰]، پروتکل انتقال فایل و اتاقهای گفتگو[۱۱] از جمله فناوریهای وب.۱ بودند (اولریچ و همکاران،۲۰۰۸). در سال ۲۰۰۴، یک دهه بعد از آنکه شبکه جهانی اینترنت یک واسطه شناخته شده و قابل دسترس برای عموم مردم بود، تعریف اینترنت به طور کامل تغییر کرد. مشارکت کامل کاربر با به وجود آمدن مفهوم وب.۲ ایجاد شده و تعریف ارتباطات برخط[۱۲]، اگر چه به وسیله یک تغییر بنیادی در پیشرفت حوزه فناوری آورده نشده بود، تغییر پیدا کرد. همچنین اگر وب در دهه ۱۹۹۰ بیشتر یک واسطه انتشاری بود، در دهه ۲۰۰۰ به یک واسطه ارتباطی تبدیل شد (منوویچ، ۲۰۰۹).
اصطلاح وب.۲ معانی متفاوتی را در بر میگیرد که شامل تأکید زیاد بر محتوای ایجاد شده توسط کاربر، به اشتراکگذاری داده، تلاش مشترک با بکارگیری نرمافزارهای اجتماعی متفاوت، راههای جدید تعامل با نرمافزارهای بر پایه وب و استفاده از فضای وب به عنوان پایگاهی[۱۳] برای ساخت، هدفگذاری و استفاده از محتوا میباشد (اندرسون، ۲۰۰۷). وب.۲ و وبسایتهای دوسویه و شبکههای اجتماعی مجازی دنیای ارتباطات را چنان دگرگون ساختهاند که کاربران این بار ضمن دریافت پیام، خود شخصاً به خوراکدهی سایتها و وبلاگها میپردازند. در مجموع این ارتباطات دو طرفه در وب.۲ سبب ایجاد شبکههای اجتماعی در تمام زمینههای زندگی بشر شده و به نوعی تمام روابط اجتماعی جامعه بشری را تحت تأثیر خود قرار دادهاست (رحمانزاده، ۱۳۸۹). هنگامی که وب.۲ پایه و اساس ایدئولوژی و فناوری را نشان میدهد، محتوای تولید شده توسط کاربر را میتوان به عنوان مجموع تمام راههایی که مردم برای استفاده از رسانههای اجتماعی استفاده میکنند، دید (کاپلان و هائنلین،۲۰۱۰).
طبق گفته سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه[۱۴] در سال ۲۰۰۷، محتوای تولید شده توسط کاربر باید سه ویژگی اولیه داشتهباشد تا این عنوان را به خود بگیرد: اول، یا در یک وبسایت با دسترسی عمومی و یا یک شبکه اجتماعی که برای گروه منتخبی از مردم قابل دسترسی است، قرار داده شود؛ دوم، باید مقدار مشخصی تلاش خلاقانه در آن دیده شود؛ و سوم، باید خارج از روال و شیوههای حرفهای مرسوم ایجاد شده باشد.
با در نظر گرفتن موارد فوق، پست الکترونیک، فضاهای گفتگو، مطالب کپی شده در سایتها و وبلاگها و تمام محتواهایی که با هدف بازار تبلیغاتی ایجاد شدهاند از این دستهبندی حذف میشوند (کاپلان و هائنلین،۲۰۱۰).
به طور کلی، وب.۲ یک پایگاه داده است که هرچه مردم بیشتر با آن در تعامل باشند، محتوای آن غنیتر میشود و از نرمافزارهایی تشکیل شده که هرچه بیشتر استفاده شوند باهوشتر میشوند، بازاریابی آنها به وسیله تجربه و تعریفهای کاربران آنهاست و این نرمافزارها برای شکل دادن یک پایگاه محاسباتی وسیعتر با یکدیگر در ارتباط و تعاملند (موسر، ۲۰۰۶). به هر حال، به هر دلیلی که مردم از این خدمات در زندگی خود استفاده میکنند، وب.۲ و فناوریهای شبکههای اجتماعی، نشانگر نیروی غیرقابل انکاری هستند که قدرت ارتباط انسانها را تقویت میکند و روابط اجتماعی با دیگران را به شکلهای مختلف تشویق میکند. این فناوری توجه زیادی در زمینههای مختلف به خود جلب کردهاست. اگرچه اجزای این فناوری هنوز در بسیاری از حوزهها جوان است، واضح است روند فراگیر شدن آن تا جایی که نیاز مردم به اجتماعی شدن و برقراری ارتباط وجود دارد، ادامه خواهد یافت (راکتام و فرپو، ۲۰۱۱).
رسانههای اجتماعی[۱۵]
رسانههای اجتماعی یکی از مهمترین بخشهای وب.۲ میباشد که در دنیای همیشه در حال تغییر ما، به یک بخش اجتناب ناپذیر هم در بُعد شخصی و هم حرفهای تبدیل شدهاند (ملو، ۲۰۱۱).
رسانههای اجتماعی نرم افزارهایی هستند که بین اعضا تعامل ایجاد و آن را سازماندهی میکنند. توانایی رسانهاجتماعی در ایجاد همکاری، آن را از فناوریهای دیگر متمایز میکند (مینوچا و پتر، ۲۰۱۲).
عقیلی و جعفری(۱۳۹۲) رسانههای اجتماعی را گروهی از انواع جدید رسانههای برخط تعریف میکنند که همه یا تعدادی از ویژگیهای زیر را دارند:
۱- امکان مشارکت: رسانههای اجتماعی ارسال بازخورد از سوی مخاطب را تسهیل کرده و آنها را تشویق میکنند.
۲- باز بودن: اغلب رسانههای اجتماعی برای مشارکت اعضا و دریافت بازخور باز هستند. امکان رای دادن، درج نظر[۱۶] و به اشتراکگذاری اطلاعات در آنها وجود دارد و به ندرت مانعی برای تولید و دسترسی به محتوا در این رسانهها وجود دارد.
۳- ارتباط دو سویه: در رسانههای سنتی ارتباط یک طرفه بود اما در رسانههای اجتماعی فضایی برای گفتگوی دوطرفه وجود دارد.
۴- شکلگیری اجتماعات برخط: این اجتماعات میتوانند حول علایق مشترکی مانند عکاسی، تیم ورزشی، برنامه تلویزیونی یا تحقیقات علمی شکل گرفتهباشد.
۵- توانایی برقراری ارتباط: اغلب شبکههای اجتماعی در حال گسترش و برقراری پیوند با دیگر سایتها و منابع هستند.
از این دیدگاه رسانههای اجتماعی را میتوان به هفت گروه شامل شبکههای اجتماعی[۱۷]، وبلاگها[۱۸]، ویکیها[۱۹]، پادکستها[۲۰]، اتاقهای گفتگو، اجتماعات محتوایی[۲۱] و میکرووبلاگها[۲۲] تقسیم کرد. علاوه بر این برخی منابع دنیاهای مجازی[۲۳] را نیز گونهای از رسانههای اجتماعی میدانند که در سالهای آینده گسترش بیشتری خواهند داشت.
شبکههای اجتماعی برخط نرمافزارهایی هستند که به کاربران خود امکان اتصال از طریق ساخت پروفایلهای[۲۴] شخصی، دعوت دوستان و همکاران و فرستادن پیام به یکدیگر را میدهند (کاپلان و هائنلین، ۲۰۱۰). وبلاگها روزنامههای برخطی هستند که با محتوای جدید کاربران بهروز میشوند. وبلاگها میتوانند در انواع مختلفی از قبیل خاطرات شخصی و شرح زندگی نویسنده تا تمام اطلاعات مربوط به یک موضوع خاص در یک مکان خاص ظاهر شوند. ویکیها سایتهایی هستند که به کاربران اجازه اضافه کردن و ویرایش محتوا میدهند و محتوای تولیدشده در آنها حاصل مشارکت اعضاست. پادکستها فایلهای صوتی تصویری هستند که با قابلیت مشترکشدن در اینترنت قرار داده شدهاند. فرومها که از دوران پیش از تولد مفهوم رسانههای اجتماعی فعالیت میکردند فضایی برای گفتگو در موضوعات مختلف محسوب میشوند. اجتماعات محتوایی امکان مدیریت و به اشتراکگذاری نوع خاصی از محتوا از قبیل عکس، فایلهای ویدئویی، متن یا لینک را فراهم میکنند. میکروبلاگها که تلفیقی از شبکههای اجتماعی و وبلاگهای کوچک هستند با محتواهای کوتاه کاربران به روز میشوند (ساعی و نظری مقدم،۱۳۹۲).
دنیاهای اجتماعی مجازی به کاربران خود اجازه میدهند تا یک زندگی مجازی مانند زندگی حقیقی داشته باشند و به شکلهای مختلف در فضاهای سهبعدی ظاهر شوند. در این جوامع قوانین خاصی برای تعاملات افراد وضع نشدهاست و همین باعث شده افراد رفتاری بسیار شبیه به رفتار خود در دنیای واقعی از خود نشان دهند. مهمترین مثال دنیاهای اجتماعی مجازی برنامه زندگی دوم[۲۵] است که توسط یک کمپانی در سانفرانسیسکو ایجاد شدهاست. علاوه بر این، در این برنامه امکان ایجاد محتوا (مانند طراحی لوازم مجازی و…) و فروش آن به دیگران در ازای پول مجازی امکانپذیر است. این دنیاهای مجازی موقعیتهای بسیار مناسب تبلیغاتی، بازاریابی، ارتباطی، تحقیقاتی و … برای شرکتها ایجاد میکنند (کاپلان و هائنلین، ۲۰۱۰).
در شکل ۲-۱ فناوریهای اصلی که با رسانهاجتماعی ارتباط دارند نشان دادهشدهاست.
شکل ۲-۱- فناوریهای مرتبط با رسانههای اجتماعی (منبع: فریرا، ۲۰۰۹)
یکی از رایجترین مزایای رسانههای اجتماعی توانایی آنها در تسهیلسازی همکاری و ارتباطات میان همکاران، بالاخص به طور بینالمللی است (کولینز و هاید، ۲۰۱۰). در جریان تحقیقات جاری قرارگرفتن نیز یکی دیگر از مزایای رایج مرتبط با بکارگیری رسانههای اجتماعی است (گروزد، استیو و ویلک، ۲۰۱۲). این کار نهتنها آنها را نسبت به مسائل و تحقیقات زمینه کاری خود مطلع میکند، بلکه آشنایی آنها با محققان همرشته خود را بیشتر میکند. همچنین رسانههای اجتماعی فضایی برای گفتگوهای غیررسمی ایجاد میکند، روابط بینفردی را بهبود میبخشد و نیز روابط جدیدی براساس علایق مشابه و حوزه تحقیقی ایجاد می کند (گروزد، ولمن و تاختیو،۲۰۱۱). یکی دیگر از مزایای ذکر شده برای رسانههای اجتماعی توانایی آنها در آسانسازی انتشار اطلاعات است. به عنوان مثال، بلاگها به وسیله بسیاری از محققین به منظور انتشار اطلاعات تخصصی خود یا اطلاعات عمومی استفاده میشوند (بوک ووا و همکاران،۲۰۱۰).
اگرچه استفاده از رسانههای اجتماعی در مجامع علمی مزایای زیادی دارد، محدودیتها و نگرانیهایی هم در این زمینه به وجود آمدهاست. یکی از مهمترین موانع استفاده از رسانههای اجتماعی در تحقیقات، کمبود زمان برای آن است. همچنین مشکلات حق تکثیر[۲۶] نیز به عنوان یکی از نگرانیهای اصلی برای محققان وجود دارد (رولندز و همکاران، ۲۰۱۱).
اگرچه فناوریهای برخط در حال کسب محبوبیت و اهمیت بیشتری هستند، این روند همیشه به مؤسسات و سازمانها انتقال پیدا نمیکند. به عنوان مثال بسیاری از دانشگاهها در حال حاضر از نرمافزارها و سیستمهای ارتباطی استفاده میکنند که در مؤسسات و ارگانها قابل استفاده نیست و کمبود ابزارهای خلاقانه برای تسهیل جستجو وجود دارد. به همین دلیل دانشگاهیان و کارکنان تحقیقاتی ممکن است از استفاده از رسانههای اجتماعی جدید که ممکن است به کارشان کمک کند منصرف شوند. بسیاری از محققان ادعا کردهاند که انتشار برخط همانند حضور در مجامع برخط به وسیله مؤسسه محلیشان حمایت نمیشود. در بعضی نمونهها، اقدامات شدیدی مانند اخراج فرد توسط مؤسسه برای جلوگیری از استفاده کارکنانشان از رسانههای اجتماعی صورت گرفتهاست. این نمونهها عقبگرد زیادی در بکارگیری رسانههای اجتماعی توسط محققین ایجاد میکنند (کولینز و هاید، ۲۰۱۰).
نتایج تحقیقات تا به امروز نشان میدهد با وجود محدودیت در بکارگیری رسانههای اجتماعی، محققین در حال استفاده از طیف وسیعی از این رسانهها در زندگی حرفهای خود هستند.
شبکه های اجتماعی مجازی
یکی از شیوههای برقراری ارتباط بین افراد که خود دچار تحول عمیقی شدهاست ارتباط از طریق شبکههای اجتماعی است. شبکههای اجتماعی تار و پود روابط اجتماعی هستند که فرد را به دیگران و سایر گروهها ارتباط میدهند. اصطلاح شبکههای اجتماعی نخستین بار توسط بارنز[۲۷] در سال ١٩۵۴ مطرح گردید و از آن زمان به بعد به سرعت به شیوه کلیدی در تحقیقات و مطالعات جامعهشناسی مدرن، روانشناسی اجتماعی، مطالعات سازمانی، مدیریت و غیره بدل گشت (زراتی، ۲۰۰۹).
اولین شبکه اجتماعی برخط سایت سیکس دیگریز[۲۸] در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و به کاربران خود اجازه ساخت پروفایل، تهیه لیست دوستان و جستجو بین لیستهای دوستان را میداد. هرکدام از این امکانات که توسط این سایت ادغام شده بود، در گذشته به شکلهای دیگری وجود داشت. اگرچه این شبکه اجتماعی میلیونها کاربر جذب کرد، نتوانست به یک تجارت پایدار برسد و در سال ۲۰۰۰ منحل شد (بوید و الیسون،۲۰۰۷).
لیوژورنال[۲۹] و رایز[۳۰] از جمله اولین شبکههای اجتماعی با اهداف حرفهای بودند. انفجار تجارت در وبسایتهای اجتماعی در سال ۲۰۰۲ باعث به وجود آمدن شبکههای اجتماعی مانند فرندستر[۳۱]، اورکات[۳۲]، لینکداین[۳۳] شد که خود باعث رشد قارچگونه وبسایتهای شبکههای اجتماعی در اینترنت شد. در این سالها شبکههای اجتماعی، وبسایتهای حاشیهای در دنیای مجازی محسوب میشدند و هنوز وبسایتهای کلاسیک “وب.۱” در اینترنت حرف اول را میزدند. با ورود فناوری وب.۲ تغییرات زیادی در این عرصه به وجود آمد. با فراگیر شدن این فناوری؛ کمکم غولهای شبکههای اجتماعی مانند اورکات، مای اسپیس[۳۴] و فیسبوک[۳۵] در سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند (عقیلی و جعفری، ۱۳۹۲).
امروزه شبکههای اجتماعی مجازی به یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی بین مردم تبدیل شدهاند. این سایتها به این دلیل “اجتماعی” نامگذاری شدهاند که به دوستان و همکاران امکان برقراری ارتباط داده و پیوند بین اعضا را در فضای اینترنت محکمتر میکنند (زیدیه، ۲۰۱۲).
شبکههای اجتماعی مجازی را به عنوان خدمات مبتنی بر وبی[۳۶] تعریف میکنند که به اشخاص اجازه میدهند یک پروفایل همگانی یا نیمههمگانی درون یک سیستم محدود بسازند؛ فهرستی از دیگر کاربرانی که با آنها وابستگی مشترک دارند ایجاد کنند و فهرست پیوندهای اعضا را همراه با مواردی که توسط سایرین در نظام ایجاد شدهاند مشاهده و مرور کنند (بوید و الیسون، ۲۰۰۷). طبق تعریف لنهارت و مدن[۳۷](۲۰۰۷) شبکه اجتماعی مجازی فضایی برخط است که کاربر میتواند با ساخت پروفایل و یک شبکه شخصی به دیگر کاربران متصل شود.